02. ROLAP / MOLAP / HOLAP

Zakłada się że architektura systemów analitycznych (Online Analytical Processing - OLAP) może być reprezentowana przez trzy modele danych:
- relacyjny ROLAP (ang. Relational OLAP)
- wielowymiarowy MOLAP (ang. Multi dimensional OLAP)
- HOLAP (ang. Hybrid OLAP)

Często spotykałem się ze stwierdzeniami: 'sam już nie wiem czy to ROLAP, MOLAP czy HOLAP...' A w rzeczywistości sprawa nie jest taka skomplikowana jak by się mogło wydawać. Istotą jest to skąd raport czerpie dane. Jeżeli bierze je z tabel bazy (hurtowni) danych – jest to architektura ROLAP. Jeżeli z typowych kostek OLAP – jest to architektura MOLAP. Jeżeli może korzystać zarówno z kostek jak i z bazy danych, wtedy mamy do czynienia z HOLAP.
Ale po kolei:

Raporty korzystające z danych przechowywanych w modelu ROLAP, w podczas wywołania sięgają bezpośrednio do tabel hurtowni danych. Tabele te najczęściej mają postać gwiazd (ang. star schema) lub płatków śniegu (ang. snowflake). Są to tabele faktów powiązane relacjami z tabelami wymiarów. Można to zobrazować rysunkiem poniżej. Widać na nim najczęściej spotykaną architekturę - model gwiazdy. Więcej szczegółów na temat modelu gwiazdy oraz płatka śniegu można znaleźć w artykule: gwiazdy a płatki śniegu – konfrontacja. Nazwa ROLAP (Relational OLAP) wydaje się więc intuicyjna, bo przecież hurtownie danych to tak na prawdę zoptymalizowane pod kontem możliwości analitycznych relacyjne bazy danych.

Raporty korzystające z danych przechowywanych w modelu MOLAP, podczas wywołania najczęściej sięgają do kostek OLAP. Skąd nazwa MOLAP (Multi dimensional OLAP)? Dane w architekturze MOLAP mają postać wielowymiarowych struktur pozwalających na prezentowanie danych w sposób zilustrowany na poniższym rysunku. Architekturę MOLAP stosuje się najczęściej do prezentowania wstępnie agregowanych (posumowanych, uśrednionych, zliczonych... itp.) danych. Co prawda są zalane za danymi przechowywanymi w hurtowni, ale proces zasilania odbywa się najczęściej w porach nocnych kiedy kostka nie jest używana, a w momencie, kiedy raport odpytuje kostkę, model MOLAP nie ma potrzeby się gania do hurtowni danych. Więcej informacji na temat czym są kostki OLAP można znaleźć tutaj.

Ostatnim z wymienionych, jest model HOLAP (Hybrid OLAP). Zdarza się że analizy potrzebują skorzystać z obu źródeł, MOLAP oraz ROLAP. Dlaczego? Dlatego że każdy z powyższych modeli posiada swoje wady i zalety. Co za tym idzie często HOLAP jest kostką OLAP-ową która na tych poziomach agregacji na których może, używa szybkiego dostępu do danych bezpośrednio z kostki. A w momencie kiedy kostka miała by trudność z prezentacją informacji (na przykład z powodu miar nieaddytywnych) pozwala na zaciągnięcie odpowiednich danych z tabel hurtowni.